22 aug Verplichting om misstanden te melden: een zegen voor de medewerker

Bijna alle organisaties in Nederland hebben tegenwoordig een klokkenluiderregeling, een meldingsprocedure, een speak up platform, you name it. Bij wet verplicht voor organisatie met meer dan 50 medewerkers.
Nu is het een feit dat deze regelingen volstrekt onvoldoende werken. Dat blijkt onder meer bij onderzoeken naar aanleiding van misstanden. Bij deze onderzoeken blijkt heel vaak dat personen die de misstand hebben waargenomen hun hoofd hebben afgewend. Desgevraagd geeft men de volgende redenen: ‘Ik dacht dat een ander dat wel zou doen’ , ‘Met klokkenluiders loopt het altijd slecht af’, ’Melden geeft zo’n gedoe’, ‘Ik vertrouw de zorgvuldigheid en vertrouwelijkheid van de gevolgen niet’, ‘Ik dacht ik zal het wel niet goed zien of niet goed begrijpen’, ‘Ik vind die man zo aardig’, ‘Ik ken die man ook privé’. En zo bleef de misstand jaren voortbestaan en nam het langzaam in omvang toe.

Loyaliteitsdilemma

Om de volgende redenen verdient het de sterke voorkeur een meldingsplicht in de regeling op te nemen. Ten eerste in het belang van de organisatie en de aldaar werkende medewerkers. Organisaties kunnen als gevolg van een misstand zeer ernstige reputatieschade oplopen. Failliet gaan zelfs. De meeste misstanden beginnen klein en kunnen daardoor in de kiem gesmoord worden. Ten tweede om de waarnemers van de misstand te ondersteunen in het oplossen van hun dilemma als het een aardig man is of een privékennis. Maar de belangrijkste redenen is de volgende. Een verplichting geeft de waarnemer het middel in handen om betrokkene harder aan te spreken. ‘Jij kan nu wel zeggen dat het zo erg niet is, dat het zo’n vaart niet zal lopen, en dat je er daarom niet mee ophoudt. Maar dan breng je mij in de problemen als ik dit niet meld. De meldingsregeling verplicht mij te melden al dat gene waarvan een redelijk denkend mens ernstige twijfels zal hebben of dat tegen de regels en normen van de organisatie is. Dus hou op, of je dwingt mij te melden.’
Een verplichting helpt de waarnemer dus bij zijn loyaliteitsdilemma en geeft hem status bij het aanspreken van een collega. Een zegen voor de medewerker dus.

Jaap ten Wolde
Adviseur EBBEN Partners
Augustus 2018